Niepłodność - podstawowe informacje

Niepłodność – podstawowe informacje

W Polsce, podobnie jak w wielu innych państwach rozwiniętych i rozwijających się, od wielu lat odnotowuje się ujemny przyrost naturalny. Przyrost naturalny to różnica między liczbą żywych urodzeń a liczbą zgonów. Ujemny wskaźnik oznacza, że liczba zgonów jest wyższa od liczby żywych urodzeń. Przyczyn takiej statystyki może być wiele. Ja dziś skupię się na jednej z nich – na zjawisku niepłodności.

Niepłodność czy bezpłodność?

Niepłodność i bezpłodność to dwa różne stany, choć potocznie często błędnie stosowane są zamiennie.

Bezpłodność jest trwała i nieodwracalna, związana z całkowitym brakiem możliwości zajścia w ciążę czy spłodzenia dziecka. Wśród jej przyczyn można wymienić operacje ginekologiczne polegające na usunięciu przydatków (macicy, jajników, jajowodów) czy azoospermię (całkowity brak plemników w nasieniu).

Z kolei o niepłodności, według definicji WHO, możemy mówić wtedy, gdy parze nie udaje się zajść w ciążę w ciągu 12 miesięcy, mimo utrzymywania regularnych stosunków (3-4 razy w tygodniu), oczywiście bez stosowania metod antykoncepcyjnych. Niepłodność jest stanem odwracalnym, przejściowym, który może być osiągnięty celowo lub nieumyślnie:

w wyniku nieprawidłowego postępowania dietetycznego,
z powodu niewłaściwej masy ciała,
ale także w wyniku chorób
czy wpływu czynników pozażywieniowych (m.in. substancji toksycznych o udowodnionym wpływie na funkcjonowanie układu hormonalnego)
oraz za pomocą środków antykoncepcyjnych.

Niepłodność dziś - wyjątek czy norma?

Problem niepłodności dotyczy coraz większej liczby kobiet i mężczyzn w wieku rozrodczym. Globalne wskaźniki rozpowszechnienia tego zjawiska są trudne do określenia – dane na skalę światową nie są rutynowo gromadzone, co uniemożliwia ich rzetelne opracowanie. W wielu krajach niepłodność stanowi istotny problem społeczny (niekiedy również religijny), a bezdzietność bywa napiętnowana jako porażka, kara czy nauczka. Z jednej strony istnieją zatem uprzedzenia związane z niepłodnością, zaś z drugiej nie sposób zapomnieć o tym, że wiele par na świecie nie ma dostępu do specjalistycznej diagnostyki i leczenia, lub nie ma w ogóle świadomości, że może uzyskać pomoc specjalistów.

Według danych WHO, jedna na cztery pary w krajach rozwijających się została dotknięta niepłodnością, zaś upośledzona płodność, która obejmuje trudności w doprowadzeniu do terminu porodu (np. poronienia i zgony wewnątrzmaciczne), dotyka dwukrotnie więcej par.

Szacuje się, że w Polsce problem niepłodności dotyczy około 1,5 miliona par.

Różne oblicza niepłodności

Niepłodność może mieć różne przyczyny. U mężczyzn najczęściej spowodowana jest nieprawidłową budową plemników, ale może także być efektem uszkodzenia mechanicznego narządów rozrodczych czy chorób dotyczących tego układu.

U kobiet możliwości jest niestety znacznie więcej. Najczęstszą przyczyną jest brak równowagi hormonalnej przekładający się na zaburzenia owulacji. Zachwianie równowagi hormonalnej może być spowodowane niewłaściwą dietą, nadmiernym stresem, zbyt dużą aktywnością fizyczną czy nadmierną masą ciała. Dodatkowo wpływ na “kobiece” hormony płciowe mają dysfunkcje osi przysadka-podwzgórze (odpowiedzialnej właśnie za prawidłową dystrybucję hormonów), hiperprolaktynemia (fizjologiczna podczas laktacji, patologiczna – w innych sytuacjach), a także zespół policystycznych jajników czy przedwczesne wygasanie funkcji jajników (=przedwczesna menopauza). Jednak żeńska niepłodność może mieć także związek z uszkodzeniami mechanicznymi (np. powstałymi podczas operacji ginekologicznych) oraz brakiem drożności jajowodów (spowodowanym m.in. obecnością w nich ognisk endometriozy czy przebytymi stanami zapalnymi w obrębie miednicy mniejszej). Także nieprawidłowa budowa narządów rodnych może rzutować negatywnie na płodność kobiet.

Badacze wyróżniają także pojęcia niepłodności pierwotnej i wtórnej. Niepłodność pierwotna dotyczy par, które jeszcze nie mają dzieci, zaś niepłodność wtórna tych, którym udało się w przeszłości począć dziecko, ale obecnie zmagają się z niemożnością zajścia w ciążę.

Znaczenie diety w niepłodności

Metody farmakologiczne czy chirurgiczne nie są jedynymi możliwościami walki z niepłodnością. Podstawą postępowania zawsze powinna być diagnoza – a zatem wskazanie przyczyny niepłodności. Dodatkowo, niezależnie od uzyskanego rozpoznania, warto wziąć pod uwagę zmianę diety i stylu życia – a wręcz zacząć od tej zmiany. W trakcie starań o poczęcie dziecka istotne jest bowiem przygotowanie organizmu matki – stworzenie odpowiednich warunków biologicznych zarówno dla niej, jak i dla płodu – również poprzez odpowiednią dietę i suplementację już na etapie leczenia niepłodności, którego celem ma być przecież ciąża.

Powyższy wpis nie stanowi porady medycznej.

Ten artykuł ma charakter informacyjny, a zawarte w nim informacje nie zastąpią indywidualnej porady lekarskiej, dietetycznej czy farmaceutycznej, dostosowanej do sytuacji Pacjenta.

Wpis zawiera jedynie ogólne informacje, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do zastosowania określonego sposobu odżywiania czy leczenia, ani także do zmiany nawyków.

Zawsze skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie.