Zacznijmy od tego, czym jest BMI
Body mass index to wskaźnik informujący o tym, czy masa ciała jest prawidłowa czy zbyt wysoka, a może wręcz przeciwnie – zbyt niska.
Jak obliczyć BMI?
Potrzebujesz dwóch danych: masy ciała wyrażonej w kilogramach oraz wzrostu podanego w metrach. Kilogramy należy podzielić przez metry podniesione do kwadratu, jak na wzorze poniżej:
Wynik możesz spokojnie zaokrąglić do dwóch miejsc po przecinku.
Normy BMI
Światowa Organizacja Zdrowia, WHO, na podstawie danych medycznych wyznaczyła następujące przedziały BMI, mające zastosowanie zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn:
<16,0 – wygłodzenie
16,0 – 16,9 – wychudzenie
17,0 – 18,5 – niedowaga
18,6 – 24,9 – prawidłowa masa ciała
25,0 – 29,9 – nadwaga
30,0 – 34,9 – otyłość I stopnia
35,0 – 39,9 – otyłość II stopnia
40 i więcej – otyłość III stopnia
BMI nie dla wszystkich?
BMI jest naprawdę niezłym wskaźnikiem pomagającym oszacować, czy masa ciała jest prawidłowa. Niestety nie jest on idealny i ma swoje ograniczenia. Są takie grupy osób, u których zastosowanie wskaźnika BMI jest niemiarodajne, a często wręcz nie będzie miało żadnego sensu.
- Dzieci i młodzież – parametry osób, które nie ukończyły jeszcze 18 roku życia odnosimy zawsze do siatek centylowych. Okej, u starszej młodzieży możemy patrzeć i na BMI, ale wciąż nie powinniśmy rezygnować z siatek.
- Kobiety w ciąży – przyrost masy ciała w ciąży nie może być kwalifikowany jako nadwaga lub otyłość, to jasne. Wszelkie zmiany w parametrach powinny być odnoszone do stanu sprzed ciąży, a także należy zawsze brać pod uwagę tydzień ciąży, liczbę dzieci i tabele prawidłowego przyrostu masy ciała w tym stanie fizjologicznym.
- Kobiety karmiące piersią – jeśli stosują dobrze zbilansowaną dietę, powinny oczywiście tracić na wadze, jednakże nie jest to dobry czas na “systemowe” odchudzanie. W tej sytuacji wyliczanie BMI może wpłynąć negatywnie na samopoczucie kobiety, dlatego mamy karmiące powinny być świadome, że nie mogą być “na diecie” – bo muszą przecież wykarmić swoje dziecko/dzieci.
- Sportowcy – masa mięśniowa to takie same kilogramy, jak masa tkanki tłuszczowej. Przynajmniej matematycznie, bo zdrowotnie to znacząca różnica 😉 Sportowiec, który ma rozbudowaną muskulaturę, też może ważyć dużo – a według BMI nawet za dużo – tak samo, jak osoba otyła, ale z dużym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej. Dlatego wskaźnik BMI u sportowców nie ma zastosowania.
Inne wskaźniki służące do oceny prawidłowej / nieprawidłowej budowy ciała
WHR – waist to hips ratio
Obwód talii podziel przez obwód bioder. Wynik daje informację o typie otyłości lub jej braku
| otyłość brzuszna (androidalna) | otyłość pośladkowo-udowa (gynoidalna) | wskaźnik idealny | |
| kobiety | >0,8 | <0,8 | 0,8 |
| mężczyźni | >1,0 | <1,0 | 1,0 |
WHtR – waist to height ratio
Obwód talii podziel przez wzrost i pomnóż przez 100. Niezależnie od płci, wskaźnik ten nie powinien przekraczać 0,5.
Obwód pasa
Tak po prostu 🙂 International Diabetes Federation uznaje, że u Europejek “rasy białej” otyłość trzewną rozpoznaje się, gdy obwód pasa wynosi 80cm lub więcej, a u Europejczyków – 94cm i więcej.
Pomiar fałdów skórno-tłuszczowych
To badanie wykonuje się za pomocą specjalnego narzędzia o jakże pociesznej nazwie fałdomierz. Samo badanie jest trudne do wykonania, średnio miarodajne i niezbyt komfortowe dla pacjenta.
Tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, prześwietlenie promieniami rentgena
Badania te wykonuje się ekstremalnie rzadko – są drogie i trudno dostępne.
Bioimpedancja elektryczna
Pomiar BIA wykonuje się za pomocą specjalistycznej wagi, dostępnej w większości gabinetów dietetycznych lub na dużych siłowniach. To badanie nieinwazyjne i bezpieczne dla większości osób, polegające na odczytywaniu reakcji poszczególnych rodzajów tkanek na przepuszczany przez nie prąd o niskim natężeniu. Ponadto metoda ta charakteryzuje się względnie dużą powtarzalnością. Pomiary, w zależności od aparatu, mogą być wykonywane na leżąco lub na stojąco.
Warunki istotne dla prawidłowego przeprowadzenia pomiaru:
- miejsca styku ciała z elektrodami powinny być nieosłonięte i przemyte alkoholem (np. nie stajemy na wadze w skarpetkach czy rajstopach),
- rekomenduje się zachowanie co najmniej 4-godzinnej przerwy między posiłkiem a badaniem (a najlepiej przeprowadzać je na czczo, ale wiadomo, że różnie bywa),
- przed pomiarem zaleca się także przynajmniej 12-godzinną wstrzemięźliwość od aktywności fizycznej, alkoholu oraz przyjmowania leków diuretycznych,
- w przypadku aparatów przeznaczonych do badania w pozycji leżącej, badany powinien położyć się nawet 10min wcześniej.
Wspomniałam, że to badanie jest bezpieczne dla większości osób. A kiedy nie powinno się go wykonywać?
- w przypadku posiadania wszczepionego defibrylatora (ale uważa się, że rozrusznik nie jest przeciwwskazaniem),
- u osób z metalowymi implantami (również ze stałymi aparatami ortodontycznymi; warto także zdjąć biżuterię – na wszelki wypadek),
- u kobiet w ciąży,
- a także podczas miesiączki (to raczej kwestia możliwych zaburzeń pomiaru z powodu naturalnych dla tego momentu zaburzeń gospodarki wodnej).
Powyższy wpis nie stanowi porady medycznej.
Ten artykuł ma charakter informacyjny, a zawarte w nim informacje nie zastąpią indywidualnej porady lekarskiej, dietetycznej czy farmaceutycznej, dostosowanej do sytuacji Pacjenta.
Wpis zawiera jedynie ogólne informacje, które nie mogą stanowić wyłącznej podstawy do zastosowania określonego sposobu odżywiania czy leczenia, ani także do zmiany nawyków.
Zawsze skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą przed podjęciem jakichkolwiek działań mających wpływ na życie, zdrowie lub samopoczucie.